“Con học cả buổi mà điểm vẫn thấp!”, “Không hiểu con học kiểu gì mà mãi chẳng tiến bộ!” – đó là những câu nói quen thuộc của nhiều bậc cha mẹ sau mỗi kỳ kiểm tra. Trong khi con ngồi vào bàn học hàng giờ, ba mẹ vẫn cảm thấy bất an, nghi ngờ rằng con chưa cố gắng, chưa đủ tập trung hay thậm chí là lười biếng. Nhưng sự thật có thể không nằm ở nỗ lực, mà nằm ở cách học.

Không ít phụ huynh cảm thấy bối rối khi thấy con học mãi không vào, dù đã học bài rất chăm chỉ. Vấn đề ở đây có thể là ba mẹ và con đang “lệch sóng” – nghĩa là cách con tiếp thu kiến thức hoàn toàn khác với kỳ vọng hoặc cách học mà ba mẹ cho là hiệu quả. Mỗi đứa trẻ có phong cách học tập riêng, và khi cách tiếp cận không phù hợp, việc học trở nên nặng nề, kém hiệu quả – dẫn đến tâm lý chán nản và mất động lực.

Bài viết này của eTeacher sẽ giúp ba mẹ nhìn nhận lại nguyên nhân khiến con học mãi không vào, từ góc độ tâm lý, phương pháp học đến vai trò đồng hành của gia đình. Quan trọng hơn, bài viết sẽ gợi ý những cách điều chỉnh giúp ba mẹ và con tìm được “tần số chung” – để việc học không còn là gánh nặng, mà trở thành hành trình phát triển tự nhiên và tích cực.

1. Nguyên nhân khiến con học mãi không vào

1.1. Phong cách học tập khác biệt mà ba mẹ chưa nhận ra

Mỗi đứa trẻ có một phong cách học tập riêng, và điều đó ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả học. Có bé tiếp thu tốt qua hình ảnh (học bằng thị giác), có bé lại ghi nhớ khi được nghe giảng (học bằng thính giác), và cũng có trẻ cần hoạt động tay chân, tương tác nhiều mới hiểu bài (học bằng vận động).

Tuy nhiên, nhiều phụ huynh không biết đến sự khác biệt này, nên thường áp dụng một kiểu học chung cho mọi đứa trẻ: ngồi vào bàn, đọc – ghi chép – học thuộc. Điều này khiến trẻ cảm thấy nhàm chán, gò bó và không phát huy được thế mạnh của mình. Kết quả là dù học lâu, học nhiều nhưng con học mãi không vào. 

Ba mẹ nên quan sát để nhận ra phong cách học phù hợp với con, từ đó lựa chọn cách hỗ trợ đúng đắn – ví dụ: cho con học qua video, vẽ sơ đồ tư duy, hay đóng vai để ôn bài. Hiểu đúng cách học sẽ giúp con tiếp thu nhanh và hiệu quả hơn rất nhiều.

1.2. Ba mẹ áp dụng cách học của mình cho con

Một trong những nguyên nhân khiến con học mãi không vào là do ba mẹ áp đặt cách học của chính mình lên con. Nhiều phụ huynh vẫn nghĩ: “Ngày xưa ba/mẹ chỉ cần học thuộc lòng là được điểm cao”, nên kỳ vọng con cũng phải học kiểu đó. Nhưng môi trường giáo dục ngày nay đã khác – thay vì học thuộc, học sinh được khuyến khích phát triển tư duy phản biện, phân tích và hiểu bản chất vấn đề. Việc “học vẹt” không còn mang lại hiệu quả như trước, nhất là với các môn cần sự sáng tạo như Văn, hay tư duy logic như Toán, Lý. 

Khi con bị buộc phải học theo cách không phù hợp, con dễ cảm thấy mệt mỏi, thiếu hứng thú và không hiểu bài – từ đó sinh ra tâm lý chán học. Để tránh tình trạng con học mãi không vào, ba mẹ cần lắng nghe con, chấp nhận sự khác biệt và cập nhật các phương pháp học mới phù hợp với thời đại, thay vì giữ mãi lối học cũ đã lỗi thời.

1.3. Áp lực học tập làm con mất động lực

Không ít trường hợp con học mãi không vào không phải vì con không có năng lực, mà bởi vì con đang bị áp lực tâm lý đè nặng. Khi bị ép học quá nhiều, bị so sánh với bạn bè, hoặc bị kiểm soát sát sao từng điểm số, con sẽ dần đánh mất hứng thú học tập.

Thay vì tò mò và muốn khám phá kiến thức, con học chỉ để làm ba mẹ hài lòng – điều này tạo ra sự căng thẳng, lo lắng và mất động lực nội tại. Học trong trạng thái căng thẳng khiến trí não không thể tiếp thu hiệu quả, từ đó dễ dẫn đến sự lặp lại của kết quả kém, và vòng xoáy tiêu cực cứ tiếp diễn. 

Ba mẹ cần tạo ra một môi trường học tập thoải mái, khích lệ con bằng sự công nhận và tin tưởng, thay vì la mắng hay gây áp lực điểm số. Khi tinh thần con thoải mái, con sẽ học hiệu quả hơn, và tình trạng con học mãi không vào sẽ dần được cải thiện rõ rệt.

1.4. Thiếu phương pháp học phù hợp với lứa tuổi và môn học

Không phải môn học nào cũng có thể học theo cùng một cách. Ví dụ, Toán cần rèn tư duy logic, giải từng bước bài toán; trong khi đó môn Văn cần cảm nhận, phân tích và diễn đạt suy nghĩ cá nhân. Nếu áp dụng một phương pháp học chung cho tất cả môn – như chép bài, học thuộc lòng – sẽ khiến nhiều môn học trở nên khó tiếp thu.

Đây là lý do phổ biến khiến con học mãi không vào, dù đã rất cố gắng. Bên cạnh đó, trẻ ở mỗi độ tuổi cũng có khả năng tiếp thu và tập trung khác nhau. Trẻ tiểu học không thể ngồi học quá lâu, trong khi học sinh cấp 2 cần được hướng dẫn cách tóm tắt, ghi nhớ ý chính.

Nếu không có phương pháp phù hợp với từng giai đoạn phát triển, trẻ sẽ học rất vất vả mà kết quả không như mong muốn. Ba mẹ cần tìm hiểu và hướng dẫn con cách học đúng – ví dụ: dùng sơ đồ tư duy, đặt câu hỏi mở, luyện kỹ năng tự học – để con học hiệu quả hơn và không còn cảm giác học mãi không vào.

2. Dấu hiệu nhận biết ba mẹ và con “lệch sóng” khiến con học mãi không vào

2.1. Con phản ứng tiêu cực khi nhắc đến việc học (than mệt, trốn tránh)

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy ba mẹ và con đang “lệch sóng” trong việc học là khi con có phản ứng tiêu cực mỗi lần nhắc đến bài vở. Thay vì hào hứng, con thường than mệt, trì hoãn hoặc tìm cách trốn tránh nhiệm vụ học tập. Có bé viện lý do đau đầu, buồn ngủ; có bé thì cố kéo dài thời gian chuẩn bị, loanh quanh chưa chịu ngồi vào bàn.

Những phản ứng này cho thấy con không cảm thấy hứng thú hay thoải mái với việc học, có thể vì phương pháp học không phù hợp, bị ép buộc hoặc thiếu động lực nội tại. Nếu tình trạng này kéo dài, việc học sẽ trở thành gánh nặng, khiến con học mãi không vào. Ba mẹ nên quan sát kỹ để hiểu con đang gặp khó khăn ở đâu, thay vì chỉ trách mắng. Đôi khi chỉ cần thay đổi cách tiếp cận – học thông qua trò chơi, kể chuyện hay thảo luận nhẹ nhàng – là có thể giúp con lấy lại tinh thần và sự chủ động trong học tập.

2.2. Con dễ cáu gắt, mất tập trung, học trước quên sau

Khi việc học trở nên áp lực hoặc không phù hợp với khả năng, trẻ thường có biểu hiện dễ cáu gắt, mất tập trung và không ghi nhớ được kiến thức lâu dài. Đây là dấu hiệu cho thấy não bộ đang “chống đối ngầm” vì cảm thấy quá tải, không hiểu bài hoặc không thấy mục tiêu rõ ràng trong việc học. Trẻ học hôm nay nhưng mai đã quên, không thể áp dụng vào bài kiểm tra hay thực hành – điều đó khiến con học mãi không vào, dù thời gian ngồi vào bàn học không hề ít.

Những cơn cáu gắt đôi khi không xuất phát từ tính cách, mà là lời “cầu cứu” ngầm cho thấy con đang học sai cách hoặc không được hỗ trợ đúng lúc. Ba mẹ cần chú ý đến cảm xúc và hành vi của con trong quá trình học. Thay vì tăng áp lực, hãy giúp con tìm ra phương pháp học phù hợp, đồng thời cho con thời gian nghỉ ngơi hợp lý để não bộ được phục hồi và hoạt động hiệu quả hơn.

2.3. Ba mẹ cảm thấy bất lực, không thể giúp con tiến bộ dù đã cố gắng

Nhiều phụ huynh chia sẻ rằng họ đã rất nỗ lực đồng hành cùng con: nhắc nhở học bài, thuê gia sư, thậm chí ngồi học cùng mỗi ngày – nhưng kết quả vẫn không cải thiện. Đây là dấu hiệu cho thấy ba mẹ và con đang “lệch sóng” trong cách hiểu về việc học. Có thể ba mẹ đang tập trung vào việc con học bao nhiêu giờ, học đủ bao nhiêu đề, trong khi con thì không hiểu rõ kiến thức hoặc chưa có kỹ năng học hiệu quả. Khi ba mẹ càng ép, con càng phản kháng, khiến không khí học tập trở nên căng thẳng.

Sự bất lực của ba mẹ không xuất phát từ việc con lười, mà là vì chưa tìm được “chìa khóa” phù hợp để mở ra cách học hiệu quả. Lúc này, thay vì tiếp tục gây áp lực, ba mẹ nên cùng con nhìn lại phương pháp học hiện tại, lắng nghe con nhiều hơn và sẵn sàng điều chỉnh cách đồng hành. Khi tìm được tiếng nói chung, tình trạng con học mãi không vào sẽ dần được tháo gỡ.

3. Giải pháp giúp ba mẹ và con học cùng “tần số”

3.1. Tìm hiểu phong cách học tập của con

Mỗi đứa trẻ có cách tiếp nhận thông tin khác nhau: có bé tiếp thu tốt qua hình ảnh, có bé giỏi lắng nghe, cũng có bé chỉ học hiệu quả khi được vận động và tương tác. Nếu ba mẹ chưa hiểu rõ con học theo kiểu nào, việc áp dụng cách học “truyền thống” sẽ khiến con học mãi không vào, dù đã rất nỗ lực. Để tránh tình trạng này, ba mẹ có thể cùng con làm những bài trắc nghiệm phong cách học tập đơn giản – hiện có rất nhiều công cụ miễn phí trên mạng. 

Ngoài ra, việc quan sát con khi học cũng rất quan trọng: con có hay vẽ vời khi học? Con có thích nghe nhạc nhẹ? Con ghi nhớ nhanh khi được xem video hay kể lại câu chuyện? Khi hiểu rõ “gu học” của con, ba mẹ sẽ biết cách chọn tài liệu phù hợp và giúp con phát huy tối đa điểm mạnh của mình, từ đó biến việc học thành niềm vui chứ không còn là gánh nặng.

3.2. Cùng con xây dựng phương pháp học cá nhân hoá

Mỗi đứa trẻ cần một “chiến lược học” riêng, không thể áp dụng rập khuôn như nhau. Nếu ba mẹ chỉ tập trung vào việc học thuộc lòng hay làm bài tập theo mẫu, thì rất dễ dẫn đến tình trạng con học mãi không vào, bởi con chưa hiểu bài một cách sâu sắc. Hãy thử cùng con xây dựng phương pháp học mang tính cá nhân hóa – kết hợp sơ đồ tư duy, flashcard, trò chơi ghi nhớ, hoặc học qua video, âm nhạc. Quan trọng là “học ít nhưng sâu”, nghĩa là thay vì ép con học thật nhiều trang vở, hãy chọn lọc kiến thức và giúp con nắm vững bản chất. 

Ví dụ, với môn Lịch sử, con có thể vẽ dòng thời gian bằng hình ảnh. Với môn Toán, hãy cho con giải các tình huống thực tế thay vì chỉ làm đề thi. Khi phương pháp học phù hợp, con sẽ hứng thú hơn và ghi nhớ tự nhiên hơn, từ đó khắc phục được tình trạng học mà không thấm.

3.3. Thay đổi vai trò: Ba mẹ là người đồng hành, không phải “giám sát viên”

Một trong những nguyên nhân khiến con học mãi không vào là vì cảm thấy áp lực khi học dưới sự “giám sát” quá chặt chẽ từ ba mẹ. Càng bị kiểm tra, càng bị nhắc nhở liên tục, con càng dễ mất tự tin và chán nản. Thay vì đóng vai người giám sát, ba mẹ hãy trở thành người đồng hành – tạo môi trường học tập thoải mái, tôn trọng nhịp học riêng của con và khuyến khích con chia sẻ khó khăn.

Ví dụ, thay vì hỏi “con học xong chưa?”, hãy hỏi “bài hôm nay có gì thú vị không?” Hoặc thay vì ép học đúng giờ, có thể cùng con sắp xếp lịch học hợp lý, lồng ghép thời gian chơi nghỉ. Khi con cảm thấy được lắng nghe và tin tưởng, con sẽ dễ mở lòng và chủ động học hơn. Sự thay đổi từ ba mẹ không chỉ cải thiện không khí học tập mà còn là chìa khóa giúp con tiến bộ lâu dài.

3.4. Kết hợp sự hỗ trợ từ bên ngoài nếu cần thiết

Không phải lúc nào ba mẹ cũng đủ thời gian hoặc chuyên môn để giúp con vượt qua khó khăn trong học tập. Nếu đã thử nhiều cách mà con học mãi không vào, ba mẹ có thể cân nhắc đến việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài. Một gia sư phù hợp – không chỉ giỏi chuyên môn mà còn hiểu phong cách học tập của con – sẽ giúp con học hiệu quả hơn.

Ngoài ra, các lớp học kỹ năng học tập cũng rất hữu ích, giúp con rèn luyện khả năng ghi nhớ, quản lý thời gian và tập trung. Đây không phải là “giải pháp cuối cùng”, mà là một lựa chọn thông minh để con được tiếp cận với những công cụ học tập hiện đại và khoa học. Điều quan trọng là ba mẹ và con cùng thống nhất và chọn lựa một cách thoải mái, không gượng ép. Khi có thêm sự hỗ trợ đúng lúc và đúng người, con sẽ nhanh chóng lấy lại động lực học và tiến bộ rõ rệt.

4. Kết luận

Tình trạng con học mãi không vào không hẳn là do con thiếu năng lực hay lười biếng, mà đôi khi bắt nguồn từ việc ba mẹ và con chưa thật sự hiểu nhau trong cách học. Khi con không cảm thấy được lắng nghe hay bị áp đặt bởi một phương pháp học không phù hợp, việc tiếp thu sẽ trở nên nặng nề và mất hiệu quả.

Vì vậy, thay vì chỉ tập trung vào kết quả, hãy cùng nhau thay đổi góc nhìn: điều chỉnh phương pháp, khám phá thói quen học tập và tìm ra “cách học đúng chính là cách học phù hợp”. Mỗi đứa trẻ đều có tiềm năng riêng, chỉ cần ba mẹ kiên nhẫn cùng con mở khóa điều đó.

Nếu ba mẹ cần tìm cho con một người bạn đồng hành trên con đường học tập, đừng ngần ngại liên hệ với Gia sư eTeacher ngay hôm nay ba mẹ nhé!