Đã bao lần ba mẹ nhìn thấy con ngồi hàng giờ bên bàn học, mắt dán vào sách vở nhưng đầu óc như để tận đâu đâu. Sau nhiều tiếng đồng hồ, bài vẫn chưa thuộc, phép tính vẫn sai, thậm chí con còn không nhớ nổi mình vừa học gì. Trong cơn thất vọng, ba mẹ không kiềm được mà trách mắng: “Sao con học mãi không vào vậy?”, “Có mỗi bài này mà học hoài không xong!”… Những câu nói tưởng chừng vô hại ấy lại khiến con ngày càng sợ học, sợ tiếp xúc với sách vở, và xa cách hơn với chính ba mẹ mình.

Nhưng ba mẹ ơi, liệu con thật sự lười biếng? Hay con đang gặp phải những vấn đề sâu xa hơn mà người lớn chưa kịp nhận ra? Có thể là do con chưa được học đúng cách, chưa hiểu bài cũ, hoặc đang chịu áp lực tâm lý nặng nề. Có rất nhiều lý do khiến con học mãi không vào, và nếu không tìm đúng nguyên nhân, mọi lời trách mắng chỉ càng khiến mọi chuyện trở nên tồi tệ hơn.

Vậy nên, thay vì nóng giận, ba mẹ hãy cùng con tìm hiểu xem điều gì đang thực sự xảy ra. “Tại sao con học mãi không vào?” – Hãy cùng eTeacher khám phá những lý do ít ai ngờ tới trong bài viết dưới đây để đồng hành cùng con một cách hiệu quả và thấu hiểu hơn.

1. Những nguyên nhân khiến con học mãi không vào

1.1. Phương pháp học không phù hợp với khả năng tiếp nhận

Mỗi bé có một cách tiếp thu kiến thức khác nhau. Có bé học tốt khi được nghe giảng, có bé lại tiếp thu nhanh qua hình ảnh trực quan hoặc khi được vận động, thực hành. Tuy nhiên, nhiều ba mẹ thường áp đặt một phương pháp học “truyền thống”, như bắt con phải ngồi chép bài hàng giờ hay học thuộc lòng mà không quan tâm liệu con có phù hợp hay không. Khi phương pháp không đúng với phong cách học của con, việc tiếp thu trở nên nặng nề, khó khăn, dễ dẫn đến tình trạng con học mãi không vào. 

Ví dụ, một bé học rất tốt khi được vẽ sơ đồ tư duy để hệ thống hóa kiến thức, nhưng nếu bị ép phải học thuộc lòng theo kiểu rập khuôn, con sẽ cảm thấy mệt mỏi và thiếu hiệu quả. Để giúp con học tốt, ba mẹ cần dành thời gian quan sát và tìm ra cách học phù hợp nhất với khả năng tiếp nhận của con, thay vì áp đặt một lối học chung cho tất cả.

1.2. Thiếu nền tảng kiến thức cơ bản

Một trong những lý do phổ biến khiến con học mãi không vào là do nền tảng kiến thức trước đó của con chưa vững. Khi kiến thức mới được xây dựng trên một nền móng yếu, con rất dễ rơi vào trạng thái không hiểu bài, học trước quên sau. Ví dụ, một bé đang học lớp 5 nhưng vẫn chưa nắm chắc bảng cửu chương thì chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn khi học phân số, nhân chia số thập phân. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến con cảm thấy mình “ngu”, dễ nản lòng và mất động lực học tập. 

Thay vì trách con không cố gắng, ba mẹ nên kiểm tra lại những kiến thức nền tảng của con, xem con đang thiếu ở đâu để hỗ trợ kịp thời. Đôi khi, việc quay lại ôn tập những bài cũ sẽ giúp con tự tin hơn, từ đó cải thiện khả năng tiếp thu và giải quyết được tình trạng học mãi không vào.

1.3. Áp lực tâm lý và lo lắng từ gia đình hoặc trường học

Không ít bé gặp phải áp lực từ chính người thân hoặc môi trường học tập xung quanh. Bị so sánh với bạn bè, bị la mắng vì điểm kém, hoặc phải gánh vác kỳ vọng quá lớn từ ba mẹ khiến con luôn sống trong cảm giác sợ hãi và căng thẳng. Khi tâm lý không ổn định, dù con có ngồi học hàng giờ đi nữa, việc tiếp thu kiến thức cũng trở nên rất khó khăn – và đó là lý do khiến con học mãi không vào. Đặc biệt ở lứa tuổi học sinh cấp 1 – cấp 2, tâm lý con còn rất nhạy cảm, dễ tổn thương. 

Việc con im lặng hay né tránh học bài đôi khi không phải do lười, mà là vì con đang “quá tải” trong lòng. Ba mẹ cần tạo một không khí học tập nhẹ nhàng, không phán xét, để con cảm thấy được an toàn và thấu hiểu. Khi con thoải mái về tinh thần, việc học cũng sẽ trở nên hiệu quả hơn.

1.4. Khó khăn về khả năng tập trung 

Khả năng tập trung là yếu tố rất quan trọng trong việc học tập, nhưng không phải bé nào cũng có thể duy trì sự chú ý liên tục trong thời gian dài. Nhiều bé gặp khó khăn khi chỉ cần ngồi yên 5–10 phút là đã chán nản, mất tập trung. Điều này có thể bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt không lành mạnh (thiếu ngủ, dùng thiết bị điện tử nhiều), hoặc liên quan đến các vấn đề như rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).

Khi không thể tập trung, dù con có cố gắng đến mấy thì con học mãi không vào cũng là điều dễ hiểu. Ba mẹ nên quan sát kỹ để nhận diện các dấu hiệu bất thường: Con hay lơ đãng, hay quên, hay đứng lên đi lại khi học… 

Nếu cần, hãy tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc giáo viên để được hỗ trợ chẩn đoán và hướng dẫn phương pháp can thiệp phù hợp. Đồng thời, thiết lập thời gian biểu khoa học và tạo môi trường học yên tĩnh cũng giúp cải thiện khả năng tập trung của con.

1.5. Học chỉ vì bị ép, không hiểu mục tiêu học là gì

Khi con không hiểu lý do vì sao mình phải học, thì việc học trở thành gánh nặng. Nhiều bé học chỉ vì bị ép buộc: “Học đi không là mẹ phạt”, “Phải giỏi như bạn A”… Chứ bản thân con không thấy được mục đích hay niềm vui trong quá trình học. Sự thiếu động lực nội tại này khiến con học đối phó, học cho xong, và đó là lý do con học mãi không vào. 

Ví dụ, con không hiểu vì sao phải học Văn, học Toán, không thấy được mối liên hệ giữa kiến thức và cuộc sống thực tế. Thay vì ép buộc, ba mẹ nên giúp con khám phá ý nghĩa thực sự của việc học: học để hiểu, để phát triển bản thân, để thực hiện ước mơ… Khi con được truyền cảm hứng, được lựa chọn cách học phù hợp, con sẽ chủ động tiếp thu kiến thức và yêu việc học hơn. Động lực đúng sẽ là chìa khóa giúp con thoát khỏi tình trạng học mãi không vào.

2. Ba mẹ nên làm gì khi con học mãi không vào

2.1. Lắng nghe và tìm hiểu nguyên nhân

Trước khi trách con lười hay thiếu cố gắng, điều đầu tiên ba mẹ nên làm là lắng nghe. Đôi khi, chỉ một câu hỏi nhẹ nhàng như “Con thấy phần này khó chỗ nào?” hay “Con cần mẹ giúp gì không?” cũng đủ giúp con mở lòng và chia sẻ. Khi con học mãi không vào, rất có thể con đang gặp một rào cản mà ba mẹ chưa nhận ra – có thể là con không hiểu bài, con mệt, hoặc đơn giản là con đang bị phân tâm bởi điều gì đó.

Việc trò chuyện một cách bình tĩnh và không phán xét sẽ giúp ba mẹ hiểu được gốc rễ vấn đề. Từ đó, thay vì cảm giác áp lực hay sợ hãi, con sẽ cảm thấy được đồng hành và hỗ trợ. Lắng nghe không chỉ giúp giải quyết tình trạng học mãi không vào, mà còn xây dựng sự gắn kết và tin tưởng giữa ba mẹ và con.

Ngoài việc đặt những câu hỏi gợi mở, ba mẹ cũng có thể quan sát thói quen học tập hằng ngày của con để tìm ra manh mối. Con có thường xuyên ngồi học nhưng mắt lơ đãng? Con có hay trì hoãn giờ học? Những biểu hiện nhỏ ấy đôi khi phản ánh sự mệt mỏi, chán nản hoặc mất định hướng trong việc học.

Thay vì hỏi “Sao con không chịu học?”, hãy thử hỏi “Có điều gì khiến con thấy khó khăn hôm nay không?” – cách đặt câu hỏi tích cực sẽ giúp con dễ chia sẻ hơn. Khi ba mẹ thật sự quan tâm và kiên nhẫn lắng nghe, con sẽ cảm nhận được sự an toàn để nói ra điều mình đang vướng mắc. Đó là bước đầu tiên và quan trọng nhất để giúp con vượt qua tình trạng học mãi không vào một cách bền vững.

2.2. Cùng con điều chỉnh cách học phù hợp

Nếu con đã cố gắng mà vẫn học mãi không vào, rất có thể là do phương pháp học chưa phù hợp. Mỗi bé có phong cách học riêng – có bé nhớ tốt khi học bằng hình ảnh, có bé cần được nghe giảng đi giảng lại, có bé lại học nhanh khi được thực hành. Ba mẹ nên cùng con thử nghiệm các phương pháp học khác nhau như vẽ sơ đồ tư duy, dùng flashcard, học nhóm, hoặc học qua trò chơi tương tác.

Ví dụ, thay vì bắt con ngồi chép chính tả một cách khô khan, ba mẹ có thể cho con học từ vựng bằng cách viết ra giấy màu và dán quanh phòng. Khi con được học theo cách mình yêu thích, việc ghi nhớ trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn. Điều chỉnh phương pháp học không chỉ giúp cải thiện hiệu quả mà còn khiến con cảm thấy việc học thú vị, từ đó vượt qua tình trạng học mãi không vào.

Bên cạnh đó, ba mẹ cũng nên khuyến khích con tự tạo ra kế hoạch học tập riêng, giúp con chủ động hơn trong việc tìm ra phương pháp học phù hợp. Ví dụ, nếu con học toán tốt qua việc giải bài tập thực hành, ba mẹ có thể cùng con làm thêm nhiều bài tập để củng cố kiến thức. Khi con cảm thấy tự chủ trong việc học, việc học sẽ trở nên hiệu quả và vui vẻ hơn

2.3. Chia nhỏ mục tiêu học tập và tạo thói quen tốt

Một sai lầm phổ biến khiến con học mãi không vào là ép con học quá nhiều trong một lần. Não bộ trẻ nhỏ không thể tiếp thu hiệu quả nếu phải học liên tục trong thời gian dài. Thay vào đó, ba mẹ nên hướng dẫn con chia nhỏ bài học thành từng phần ngắn và thiết lập thói quen học tập khoa học.

Ví dụ, áp dụng kỹ thuật Pomodoro – học 25 phút rồi nghỉ 5 phút – giúp con duy trì sự tập trung và giảm căng thẳng. Ngoài ra, ba mẹ nên giúp con lập kế hoạch học tập hàng ngày, đặt ra mục tiêu cụ thể và vừa sức. Việc hoàn thành từng mục tiêu nhỏ sẽ tạo cảm giác thành công, thúc đẩy tinh thần tự học và giúp con xây dựng được tính kỷ luật. Khi con học đúng cách và đều đặn mỗi ngày, việc học không còn là áp lực mà trở thành thói quen, từ đó giải quyết được tình trạng học mãi không vào.

2.4. Xây dựng môi trường học tích cực

Môi trường học tập ảnh hưởng rất lớn đến khả năng tiếp thu của con. Một góc học tập yên tĩnh, gọn gàng, không có tiếng ồn từ TV hay điện thoại sẽ giúp con dễ tập trung hơn. Nếu con học mãi không vào, ba mẹ nên xem lại không gian học hiện tại có đang gây ra sự xao nhãng không. Ngoài ra, thái độ của ba mẹ cũng đóng vai trò quan trọng. Thay vì thường xuyên la mắng khi con làm sai, ba mẹ hãy thử khích lệ, động viên, và ghi nhận cả những tiến bộ nhỏ nhất.

Một lời khen đúng lúc có thể giúp con lấy lại tự tin và hứng thú học tập. Môi trường tích cực không chỉ là nơi yên tĩnh, mà còn là cảm giác an toàn, được tôn trọng và cổ vũ. Khi con cảm thấy học không còn là áp lực mà là cơ hội để phát triển, tình trạng học mãi không vào sẽ dần được cải thiện một cách tự nhiên.

3. Kết luận

Khi con học mãi không vào, nhiều ba mẹ thường phản ứng theo bản năng – tức giận, thất vọng, thậm chí buông lời mắng mỏ. Nhưng ít ai biết rằng, chính những phản ứng đó có thể khiến con tổn thương, tự ti và dần mất kết nối với việc học. Con bắt đầu sợ học, sợ sai, sợ bị so sánh với bạn bè, và nỗi sợ ấy ngày một lớn dần. Học trở thành một “cuộc chiến” giữa con và bài vở, thay vì là hành trình khám phá và phát triển.

Sự thấu hiểu từ ba mẹ đóng vai trò quyết định trong việc giúp con vượt qua khó khăn. Khi ba mẹ hiểu rằng con không lười, mà chỉ đang “mắc kẹt” ở đâu đó – một phương pháp học sai cách, một nền tảng kiến thức rỗng, hay một nỗi lo ngầm chưa được chia sẻ – lúc đó, ba mẹ mới có thể giúp con đúng cách. Đôi khi chỉ là một lời động viên nhẹ nhàng, một buổi học cùng mẹ, hay một lần được ba ngồi xuống lắng nghe, cũng đủ giúp con thấy mình không đơn độc.

Nếu tình trạng con học mãi không vào vẫn kéo dài dù đã thay đổi phương pháp, đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ từ bên ngoài. Các chuyên gia tâm lý học đường, cố vấn giáo dục hay gia sư kinh nghiệm có thể giúp đánh giá đúng nguyên nhân và đề xuất giải pháp phù hợp với từng bé. Ba mẹ cũng có thể tìm đến những trung tâm tư vấn học tập uy tín, nơi có đội ngũ chuyên môn sẵn sàng đồng hành cùng gia đình trong từng giai đoạn phát triển của con.

Cuối cùng, hãy nhớ rằng, không phải con học kém – mà là con chưa được học theo cách mình hiểu rõ nhất. Khi ba mẹ thay đổi góc nhìn, lắng nghe con bằng cả trái tim và cùng con tháo gỡ từng “nút thắt” trong học tập, điều kỳ diệu sẽ xảy ra. Bởi con không cần một người thầy nghiêm khắc trong chính ngôi nhà của mình, mà cần một người bạn đồng hành tin tưởng và yêu thương con vô điều kiện.