“Bạn nào có ý kiến hay đặt câu hỏi cho bạn thì giơ tay nào”

Không có bất kỳ cánh tay nào được giơ lên, chỉ thấy các bạn học sinh đang xì xầm và cúi mặt xuống để tránh bắt gặp ánh mắt của cô – Theo chia sẻ của cô Lê Ngọc Anh (giáo viên môn Anh trường THCS Thái Bình Dương, TP.HCM). Đứng trước tình trạng “sợ bị hỏi – lười phản biện” như thế này, chúng ta mới nhận ra có những cảm xúc thiếu tự tin của học sinh. Chúng không an tâm khi bị đặt câu hỏi hay do dự, đó không chỉ là những rắc rối phổ biến mà còn là những “bóng ma” làm ảnh hưởng đến quá trình học tập và phát triển cá nhân của học sinh. Bài viết dưới đây của eteacher.vn không chỉ là cuộc thám hiểm để khám phá nguyên nhân đằng sau những lo lắng hay sự do dự mà còn là hành trang cho hành trình giúp học sinh tự tin hơn, năng động hơn trong quá trình chinh phục tri thức.

NGUYÊN NHÂN CỦA TÌNH TRẠNG “SỢ BỊ HỎI – LƯỜI PHẢN BIỆN” CỦA HỌC SINH

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến khiến học sinh mất đi tự tin: 

• Sợ bị “quê”: Học sinh có thể sợ rằng nếu chúng trả lời sai hoặc không chắc chắn, chúng sẽ bị đánh giá không tốt bởi giáo viên hoặc bạn bè. Lo ngại về sự phê phán và đánh giá tiêu cực có thể làm cho học sinh cảm thấy tự ti và ngần ngại khi giơ tay hoặc tham gia vào các hoạt động đòi hỏi trả lời câu hỏi.
• Thiếu tự tin trong kiến thức: Học sinh không chắc chắn về mức độ hiểu biết và kiến thức của mình. Họ cảm thấy họ không đủ “giỏi” để tham gia vào các cuộc thảo luận hoặc trả lời câu hỏi và do đó chọn cách tránh né những tình huống đòi hỏi phản biện.
• Áp lực từ môi trường học tập: Một môi trường học tập áp đặt và cạnh tranh có thể tạo ra áp lực lớn cho học sinh. Sự cạnh tranh và sự so sánh có thể làm tăng cường tình trạng sợ hãi và làm giảm khả năng phản biện. Ví dụ như trong một lớp học nơi mà các học sinh đều phải cạnh tranh để đạt được điểm cao có thể tạo ra sự sợ hãi và áp lực, khiến học sinh tránh né các tình huống đòi hỏi phản biện.
• Thiếu khả năng trình bày ý kiến: Một số học sinh có khả năng suy nghĩ sáng tạo và có ý kiến riêng, nhưng họ có thể không biết cách diễn đạt ý kiến của mình một cách hiệu quả. Điều này có thể khiến họ trở nên lười biếng và không thoải mái khi tham gia vào các hoạt động phải phản biện.
• Môi trường học tập không thân thiện: Nếu môi trường học tập không có sự đoàn kết, thường chia bè phái để chơi chung thì chắc chắn sẽ không thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự thảo luận và phản biện, học sinh có thể trở nên lười biếng trong việc tham gia vào các hoạt động này.
• Sự so sánh và đánh giá từ bạn bè: Việc so sánh với các bạn trong lớp có thể tạo áp lực lớn và làm tăng cường tình trạng sợ hãi và lười biếng. Cảm giác bị so sánh và đánh giá cao có thể làm suy giảm tự tin của học sinh khi các bạn học giỏi hơn thường đưa ra những lời nhận xét không hay về các bạn học khá.

Để giải quyết tình trạng này, cần thiết phải tạo ra một môi trường học tập tích cực, hỗ trợ sự phát triển cá nhân và tạo điều kiện thuận lợi cho sự thảo luận, phản biện một cách tự tin. Ngoài ra, việc khuyến khích sự tự tin, tạo cơ hội cho sự thể hiện ý kiến và xây dựng một cộng đồng học tập hỗ trợ có thể giúp giảm bớt sự sợ hãi và lười biếng của học sinh trong việc tham gia vào các hoạt động học tập.

Nhưng điều quan trọng cần lưu ý là những nguyên nhân này không loại trừ lẫn nhau và thường có thể chồng chéo lên nhau. Hiểu và giải quyết các yếu tố cơ bản này có thể giúp các nhà giáo dục tạo ra một môi trường học tập hỗ trợ, khuyến khích học sinh vượt qua nỗi sợ hãi để tự tin hơn, tích cực tham gia vào các tương tác trong lớp học.

BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH TỰ TIN TRONG HỌC TẬP

Để tự tin hơn trong việc học, học sinh có thể áp dụng những cách sau:

1. Tạo Môi Trường Học Tập Tích Cực:

Tạo không khí lớp học không đánh giá và hỗ trợ là quan trọng để tăng cường tự tin của học sinh. Trong môi trường này, việc tập trung vào phản hồi tích cực thay vì chỉ trích giúp học sinh cảm thấy thoải mái hơn khi tham gia vào các hoạt động yêu cầu sự tương tác.

2. Thực Hiện Phương Pháp Học Tập Tương Tác:

Bằng cách tích hợp phương pháp học tập tương tác như thảo luận nhóm, tranh cãi, và hoạt động thực hành, học sinh có thể phát triển kỹ năng giao tiếp tự tin và cảm thấy thoải mái hơn khi chia sẻ ý kiến và quan điểm cá nhân.

3. Chú Ý Vào Cá Nhân:

Sự quan tâm cá nhân từ giáo viên đối với những học sinh khi bị đặt câu hỏi có tác động lớn đến tâm lý của họ. Việc giáo viên chú ý đặc biệt đến từng học sinh, hiểu rõ nỗi lo lắng và khả năng của họ, giúp xây dựng niềm tin từ từ và tích cực.

Ví dụ: Một giáo viên có thể dành thêm thời gian để trò chuyện riêng với học sinh sau giờ lên lớp để hiểu rõ hơn về sự lo lắng của họ và tìm cách hỗ trợ phù hợp.

4. Giao Bài Kiểm Tra Nhẹ Nhàng:

Việc giao các bài kiểm tra nhỏ và thường xuyên giúp học sinh làm quen với quá trình đối mặt với câu hỏi mà không cảm thấy áp lực lớn. Điều này giúp làm giảm bớt cảm giác sợ hãi khi tham gia vào các hoạt động phản biện. Từ đó xây dựng sự tự tin cho các hoạt động tranh luận trong tương lai. Giáo viên có thể thực hiện các bài kiểm tra hàng tuần hoặc các bài tập nhỏ để học sinh có thêm cơ hội để thực hành và cảm thấy thoải mái với việc đưa ra câu trả lời.

5. Đánh Giá từ Bạn Học:

Việc nhận đánh giá từ bạn học sẽ cho học sinh cơ hội để nhận ra những thiếu sót của bản thân. Bạn học có thể mang lại góc nhìn khác nhau về tư duy lẫn kiến thức và giúp học sinh thấu hiểu cách họ có thể cải thiện. Khi đã cải thiện các khuyết điểm, học sinh sẽ trở nên tự tin hơn. 

6. Giáo Dục Học Sinh về Lợi Ích của Đánh Giá:

Nâng cao ý thức về tầm quan trọng của đánh giá đối với sự phát triển cá nhân và học thuật giúp học sinh nhận thức giá trị của việc tham gia tích cực trong việc đưa ra và nhận phản hồi.

7. Kết Hợp Công Nghệ:

Sử dụng công nghệ, như nền tảng trực tuyến hoặc công cụ hỗ trợ đánh giá ẩn danh, giúp học sinh tự do bày tỏ ý kiến mà không phải lo ngại về sự đối mặt trực tiếp. Việc sử dụng các ứng dụng trực tuyến cho phép học sinh gửi phản hồi một cách ẩn danh, tạo điều kiện cho sự tự do trong việc chia sẻ ý kiến và nhận đánh giá từ cộng đồng mà không lo lắng về đánh giá cá nhân.

KẾT LUẬN

Bằng cách giải quyết nỗi sợ bị đặt câu hỏi, học sinh có thể phát triển thói quen học tập chủ động, tăng cường tự tin và đóng góp ý nghĩa cho cộng đồng học thuật của họ. Việc thực hiện các biện pháp nêu trên có thể trang bị học sinh với khả năng vượt qua nỗi sợ, tạo ra một môi trường hỗ trợ sự phát triển, sự tham gia tích cực và sự tương tác tích cực trong quá trình học tập. Hãy đồng hành cùng eteacher.vn để giúp con trở nên tự tin, tỏa sáng hơn trên con đường học tập.