Nhiều phụ huynh khi thấy bé học kém Toán thường lập tức cho rằng nguyên nhân là do bé lười biếng, thiếu tập trung, hoặc chưa cố gắng hết sức. Đây là một phản ứng rất phổ biến, đặc biệt ở lứa tuổi học sinh lớp 11 – giai đoạn mà môn Toán bắt đầu trở nên phức tạp với lượng kiến thức lớn và tính trừu tượng cao. Tuy nhiên, việc học kém không phải lúc nào cũng xuất phát từ thái độ học tập kém. Đằng sau kết quả học yếu có thể là cả một quá trình tâm lý âm thầm mà không phải phụ huynh nào cũng nhận ra.
Ở độ tuổi vị thành niên, học sinh dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực điểm số, sự so sánh với bạn bè và nỗi sợ thất bại. Nhiều em từng trải qua cảm giác bị điểm kém, bị mắng, hoặc mất tự tin khi làm bài sai – điều này dần hình thành tâm lý e ngại, né tránh và mất hứng thú với môn Toán.
Tình trạng bé học kém Toán đôi khi không nằm ở năng lực, mà ở tâm lý chưa được tháo gỡ đúng cách. Chính vì vậy, thay vì đổ lỗi hay la rầy, cha mẹ cần lắng nghe nhiều hơn và đặt câu hỏi: vì sao con lại sợ môn Toán? Liệu có điều gì con đang giấu trong lòng chưa thể nói ra? Khi hiểu được lý do sâu xa, phụ huynh mới có thể giúp con vượt qua trở ngại và từng bước lấy lại tự tin học tập.
1. Học kém Toán – Những nguyên nhân thường bị bỏ sót từ bên trong
1.1. Tổn thương tâm lý khi từng “thất bại” với môn Toán
Rất nhiều học sinh mất tự tin vào bản thân chỉ vì một vài lần điểm kém trong quá khứ. Với môn Toán – một môn học được coi là “khó nhằn” – cảm giác thất bại dễ để lại tổn thương sâu sắc. Khi bé học kém Toán, các lần kiểm tra không đạt, bài vở không hiểu hoặc bị thầy cô gọi lên bảng nhưng không trả lời được… có thể khiến bé cảm thấy xấu hổ, sợ hãi. Những trải nghiệm đó không chỉ đơn thuần là “học không giỏi”, mà trở thành ký ức tiêu cực khiến bé hình thành suy nghĩ như: “Mình không hợp với môn Toán”, “Mình không đủ thông minh để học được”.
Chính niềm tin tiêu cực này sẽ khiến bé ngại tiếp xúc với môn Toán, né tránh việc học, và từ đó rơi vào vòng xoáy: càng sợ – càng tránh – càng yếu hơn. Việc khôi phục niềm tin vào bản thân là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong hành trình giúp bé vượt qua rào cản với môn học này.
1.2. So sánh với bạn bè và áp lực thành tích
Trong môi trường học tập cạnh tranh, việc so sánh với bạn bè diễn ra hằng ngày và để lại nhiều tác động tâm lý. Khi một học sinh liên tục thấy bạn cùng lớp làm bài nhanh hơn, đạt điểm cao hơn, hoặc được thầy cô khen ngợi, các em rất dễ cảm thấy tự ti nếu mình không theo kịp. Điều này đặc biệt rõ nét ở môn Toán – nơi có sự phân hóa học lực rất lớn. Khi bé học kém Toán, bé không chỉ đối mặt với kiến thức khó mà còn luôn thấy mình “kém hơn người khác”, “thua bạn bè”, từ đó sinh ra cảm giác mặc cảm, áp lực và mệt mỏi.
Thêm vào đó, một số phụ huynh vô tình khiến con bị tổn thương khi nói những câu như: “Sao bạn A học được mà con không học được?”, hay “Mẹ đầu tư bao nhiêu tiền mà con vẫn không giỏi bằng người ta?”. Những so sánh tưởng như vô hại lại đẩy con vào trạng thái căng thẳng kéo dài, và khiến việc học trở thành gánh nặng hơn là niềm vui.
1.3. Thiếu động lực nội tại – Học vì bị ép, không hiểu vì sao phải học
Một trong những lý do lớn khiến bé học kém Toán là vì con không thật sự hiểu lý do vì sao mình phải học môn này. Rất nhiều học sinh học Toán chỉ để “qua môn”, để đối phó với bài kiểm tra, hoặc vì bị cha mẹ bắt buộc. Khi động lực học không xuất phát từ bên trong, bé sẽ khó có hứng thú hoặc cam kết lâu dài với môn học. Mọi bài giảng sẽ trở nên khô khan, khó hiểu; các con số và công thức chỉ mang tính “bắt buộc” chứ không gợi được sự tò mò hay khám phá.
Lâu dần, Toán không còn là môn học mà trở thành “đối thủ” khiến bé muốn tránh xa. Trạng thái học trong sự miễn cưỡng không những kém hiệu quả mà còn tạo ra sự bức bối, dễ khiến học sinh buông xuôi. Việc khơi dậy động lực nội tại – bằng cách giúp con hiểu vai trò của Toán trong tư duy logic, giải quyết vấn đề và cuộc sống thực tế – sẽ là chìa khóa giúp con học tốt hơn một cách tự nhiên và bền vững.
1.4. Lo âu học đường – ảnh hưởng đến khả năng tập trung và tiếp thu
Không phải ai học kém Toán cũng là vì không hiểu bài – mà có thể là vì không thể tập trung do tâm lý bị ảnh hưởng. Nhiều học sinh hiện nay đang chịu áp lực từ trường lớp, bài vở, kỳ vọng của gia đình và cả mối quan hệ bạn bè. Những yếu tố này góp phần tạo nên tình trạng lo âu học đường, dẫn đến mất ngủ, khó tập trung, hay quên bài và mất bình tĩnh khi kiểm tra. Với môn học đòi hỏi tư duy cao như Toán, chỉ một chút sao nhãng cũng có thể khiến bé không theo kịp.
Đặc biệt, học sinh lớp 11 đang ở giai đoạn chuyển tiếp quan trọng – vừa phải học nặng, vừa bắt đầu chuẩn bị tư duy thi đại học. Nếu bé học kém Toán kèm theo dấu hiệu mệt mỏi kéo dài, học mãi không vào, hay buồn bực sau giờ học, đó có thể là biểu hiện của stress hoặc lo âu tiềm ẩn. Khi ấy, việc can thiệp không chỉ dừng ở giải bài tập, mà cần có sự hỗ trợ về mặt tinh thần để giúp bé lấy lại sự ổn định tâm lý và khả năng tiếp thu.
2. Làm sao để giúp con vượt qua nỗi sợ học kém Toán?
2.1. Nhìn nhận vấn đề từ góc độ tâm lý, không đổ lỗi
Khi thấy bé học kém Toán, phản ứng thường thấy của nhiều phụ huynh là trách mắng, so sánh hoặc gán nhãn: “Lười quá!”, “Học mãi không vào à?”, “Không chịu tập trung!”. Tuy nhiên, thay vì làm con tiến bộ, những phản ứng này thường khiến con càng thêm áp lực, sợ môn học và xa cách với cha mẹ. Điều quan trọng hơn là hiểu con đang trải qua điều gì. Hãy bắt đầu bằng sự thấu hiểu, bằng những câu hỏi nhẹ nhàng: “Con thấy Toán khó ở đâu?”, “Con có đang lo lắng điều gì không?”, “Điều gì khiến con không thích học Toán?”
Việc lắng nghe không chỉ giúp cha mẹ nhìn rõ bản chất vấn đề, mà còn giúp bé cảm nhận được sự an toàn, từ đó mở lòng hơn với môn học. Một đứa trẻ cảm thấy được yêu thương và tôn trọng sẽ có nhiều khả năng vượt qua trở ngại tâm lý để thay đổi. Đôi khi, điều con cần không phải là một người dạy thêm, mà là một người hiểu và tin con có thể tiến bộ.
2.2. Xây lại niềm tin học tập từ những thành công nhỏ
Sau một thời gian học yếu, nhiều bé hình thành tâm lý “mình không thể học tốt môn Toán được nữa”. Lúc này, nhiệm vụ quan trọng nhất của phụ huynh (hoặc gia sư) là giúp bé xây lại niềm tin học tập – từng chút một. Thay vì nhảy ngay vào các dạng toán nâng cao, hãy để bé bắt đầu từ những bài tập cơ bản, dễ hiểu, có khả năng làm đúng cao. Khi bé giải được một bài, cảm giác “Mình làm được!” sẽ mang lại sự hứng khởi và tự tin.
Cha mẹ cũng nên thay đổi cách khen ngợi: đừng chỉ nhìn vào điểm số mà hãy ghi nhận quá trình cố gắng. Ví dụ: “Mẹ thấy con đã chịu ngồi học nghiêm túc hơn hôm qua”, hoặc “Con kiên nhẫn giải xong dạng bài này là rất tốt rồi đấy!”. Mỗi sự tiến bộ, dù nhỏ, đều có giá trị trong việc khôi phục động lực học tập. Khi niềm tin quay trở lại, bé sẽ sẵn sàng bước tiếp và vượt qua nỗi sợ với môn Toán một cách tự nhiên hơn.
2.3. Tìm gia sư không chỉ giỏi chuyên môn mà còn đồng hành về tâm lý
Trong nhiều trường hợp, việc học cùng gia sư là lựa chọn hợp lý để giúp bé học kém Toán lấy lại căn bản và sự tự tin. Tuy nhiên, không phải gia sư nào cũng phù hợp. Một gia sư giỏi chuyên môn chưa chắc đã giúp bé học tốt, nếu không có khả năng kết nối tâm lý và truyền cảm hứng. Học sinh đang gặp khó khăn với Toán thường rất nhạy cảm, dễ nản và thiếu tự tin – vì vậy, người dạy cần biết lắng nghe, khích lệ, và dạy bằng sự kiên nhẫn.
Một gia sư biết cách trò chuyện, động viên, giúp bé thấy học là một hành trình có thể chinh phục, sẽ hiệu quả hơn nhiều so với việc chỉ giải bài rồi cho bé làm lại. Khi bé cảm thấy an toàn, không bị chê bai, bé sẽ mở lòng hơn, chủ động hơn và bắt đầu thay đổi thái độ học tập. Vì vậy, khi chọn gia sư, hãy ưu tiên người có kỹ năng sư phạm và thái độ đồng hành, không chỉ đơn thuần là giỏi giải toán.
Tham khảo thêm: Tại sao gia sư Toán là sự lựa chọn hàng đầu cho học sinh cấp 2 và cấp 3?
3. Kết luận
Toán không phải là một môn học “khó nhằn” hay xa lạ với tất cả học sinh – điều khiến bé học kém Toán nhiều khi không nằm ở năng lực, mà ở những vết thương tâm lý âm thầm chưa được chữa lành. Đó có thể là nỗi sợ sau những lần điểm kém, là cảm giác bị so sánh, áp lực thành tích, hay đơn giản là học mà không hiểu mình học để làm gì. Khi những vấn đề đó không được nhìn nhận đúng cách, bé sẽ ngày càng xa rời môn học và đánh mất cơ hội phát triển tư duy logic quan trọng.
Tuy nhiên, với một phương pháp tiếp cận phù hợp – bắt đầu từ sự thấu hiểu, tạo lại niềm tin và đồng hành kiên nhẫn – môn Toán hoàn toàn có thể trở thành người bạn hỗ trợ con lớn lên, rèn luyện tư duy và vượt qua chính mình. Thay vì ép buộc, hãy chọn cách đồng hành. Thay vì phán xét, hãy bắt đầu bằng câu hỏi: “Con đang cảm thấy gì khi học Toán?” Chính sự lắng nghe đúng lúc sẽ là bước đầu tiên giúp con thoát khỏi nỗi sợ và khám phá lại giá trị thật sự của môn học này.
