PHƯƠNG PHÁP TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG TỰ HỌC KHI CON LÊN CẤP 3
Con lên cấp 3, ba mẹ băn khoăn không biết nên định hướng con theo phương pháp học nào để hiệu quả nhất. Ở cấp 3, khối lượng kiến thức bào học mà học sinh phải tiếp thu tăng lên đáng kể, có vô vàn phương pháp học tuy nhiên sau nhiều năm kinh nghiệm dạy dỗ cho nhiều thế hệ học sinh thì với nhà Tím khả năng tự học luôn là yếu tố then chốt mà bất cứ học sinh nào cũng cần rèn luyện.
Tự học giúp bé làm quen với kiến thức mới một cách chủ động, không phụ thuộc quá nhiều vào giáo viên. Khả năng tự học không chỉ làm bé nắm bắt kiến thức một cách sâu rộng và vững chắc mà còn là phương tiện để rèn luyện khả năng tư duy phản biện, tư duy để tự giải quyết vấn đề. Với chương trình cấp 3 nói riêng, tự học giúp các em thích nghi với khối lượng kiến thức rộng lớn và yêu cầu cao hơn của giáo viên, đây cũng là sự chuẩn bị tuyệt vời cho kỳ thi THPT quan trọng trong hành trình học tập.
Để giúp con hình thành thói quen tự học sớm, đặc biệt khi con lên cấp 3 khả năng này quyết định sự sống còn, ba mẹ nên tạo những điều kiện thuận lợi và môi trường tốt cho con. Trong bài viết dưới đây, eTeacher sẽ mang đến cho ba mẹ những thông tin rõ nét hơn về khả năng tự học và vai trò của ba mẹ trong việc hình thành khả năng tự học ở bé. Mời ba mẹ cùng theo dõi nhé!
- Tìm hiểu về khả năng tự học
1.1. Định nghĩa
Tự học là quá trình mà học sinh tự tìm hiểu, nghiên cứu và nắm bắt kiến thức mà không hoàn toàn dựa dẫm vào sự hướng dẫn của giáo viên hay người khác. Tự học bao gồm tự học lại, ôn tập những kiến thức đã học trên lớp và tìm tòi những kiến thức mới, phát triển khả năng tư duy, độc lập và giải quyết các thắc mắc, vấn đề mà bản thân gặp phải trong quá trình học.
Tự học đặc biệt quan trọng với học sinh cấp 3 bởi đây là giai đoạn chuyển hóa từ học sinh trung học cơ sở lên trung học phổ thông. Đây sẽ là giai đoạn quyết định cho kỳ thi tốt nghiệp phổ thông và xét tuyển đại học của bé sau này. Lên cấp 3, chương trình học trở nên phức tạp và chuyên sâu hơn, yêu cầu học sinh không chỉ nắm vững kiến thức cơ bản mà còn phải hiểu sâu để nắm rõ bản chất và vận dụng vào các bài tập vận dụng cao.
1.2. Những lợi ích của tự học
Tự học giúp học sinh cấp 3 rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian và lập kế hoạch học tập, những kỹ năng vô cùng quan trọng cho con đường học đại học và cuộc sống sau này. Khi học sinh có khả năng tự học tốt, bé sẽ không phụ thuộc vào người khác để giải quyết vấn đề của mình, mà bé sẽ tự mình khám phá và giải quyết những thắc mắc của mình, vô hình chung đưa bé trở thành một mẫu người tự lập.
Ngoài ra, tự học còn giúp bé phát triển khả năng sáng tạo. Khi bé tự mình khám phá và nắm bắt kiến thức, bé sẽ hình thành khả năng suy nghĩ tự do, đưa ra các giải pháp mới mẻ, không bị phụ thuộc vào những khuôn mẫu có sẵn. Điều này giúp bé hình thành tư duy phản biện, khả năng phân tích và đánh giá vấn đề theo nhiều góc nhìn khác nhau.
Cuối cùng, tự học giúp cải thiện hiệu quả học tập và khả năng thích ứng với sự thay đổi. Thông thường, học sinh có khả năng tự học tốt thường nắm vững kiến thức sâu hơn và có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn một cách linh hoạt. Khi bước vào môi trường mới, hoặc có bất cứ thay đổi nào về chương trình học hay phương pháp giảng dạy bé sẽ thích nghi một cách nhanh chóng và duy trì thành tích học tập tốt.
- Các phương pháp xây dựng khả năng tự học
2.1. Xây dựng kế hoạch học tập
Bước đầu tiên để xây dựng một kế hoạch học tập là bé cần xác định mục tiêu học tập của mình. Bé cần xác định những gì muốn đạt được trong tuần và tháng tới bao gồm việc hoàn thành bài tập, đọc một số chương sách, ôn tập cho các bài kiểm tra hoặc học một chủ đề mới.
Liệt kê tất cả các mục tiêu đó thành các đầu việc để dễ dàng quản lý và thực hiện. Ví dụ, thay vì “học Toán” hãy là làm các bài tập từ trang 20-23 trong sách giáo khoa Toán”. Dựa trên danh sách các nhiệm vụ, bé sẽ phân chia thời gian học tập hợp lý, có thể kéo dài 1-2 tiếng, đảm bảo đủ thời gian để nghỉ ngơi.
Tiếp theo đó, học sinh cần thực hiện kế hoạch và theo dõi hiệu quả của kế hoạch đặt ra. Thường xuyên xem xét mục tiêu, kiểm tra tiến độ và điều chỉnh kế hoạch hợp lý sẽ giúp bé luôn duy trì được động lực học tập.
2.2. Phát triển kỹ năng ghi chú và tóm tắt
Ghi chú và tóm tắt là kỹ năng quan trọng để nâng cao hiệu quả học tập. Để phát triển kỹ năng ghi chú bé nên tìm hiểu qua một số phương pháp ghi chú tiêu biểu như phương pháp Cornell, phương pháp lập dàn ý (Outline), sơ đồ tư duy (Mindmap). Trong quá trình ghi chú hãy tập trung vào các ý chính, khái niệm và các ví dụ. Sử dụng kí hiệu, từ viết tắt để tiết kiệm thời gian ghi chú tránh bỏ qua một phần của bài học.
Kỹ năng tóm tắt cũng rất quan trọng để củng cố kiến thức. Sau mỗi bài học, học sinh nên tự mình tóm tắt lại các ý chính để kiểm tra mức độ hiểu và ghi nhớ. Bài tóm tắt nên ngắn gọn và đầy đủ thông tin, có thể sử dụng các ngôn ngữ ký hiệu để bài tóm tắt gọn gàng hơn. Sơ đồ tư duy cũng là một công cụ mà bé nên cân nhắc để tóm tắt bài học một cách trực quan và liên kết thông tin logic.
2.3. Kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin
Để chủ động hơn trong việc học tập và nghiên cứu thì khả năng tìm kiếm tài liệu và thông tin chính xác là vô cùng quan trọng. Đối với tài liệu học tập, học sinh có thể bắt đầu bằng việc tìm kiếm ở thư viện hoặc internet. Khi sử dụng internet để tìm kiếm tài liệu bé nên sử dụng Google Scholar để đảm bảo các thông tin tìm kiếm được là chính xác nhất. Trong thư viện, hãy tra cứu theo chủ đề, từ khóa hoặc tên tác giả để tìm các tài liệu cần thiết.
Sau khi đã tìm kiếm được tài liệu chính xác thì việc đọc và chọn lọc thông tin cần thiết sẽ quyết định tính hiệu quả của tài liệu. Khi đọc tài liệu, bé hãy bắt đầu bằng đọc lướt để nắm tổng quan cấu trúc của tài liệu sau đó mới đọc kỹ các phần thông tin quan trọng liên quan đến mục đích học tập. Trong quá trình này hãy ghi lại những ý chính, khái niệm quan trọng và loại bỏ những thông tin không quan trọng.
Kỹ năng lựa chọn thông tin đòi hỏi học sinh phải biết chọn lọc tài liệu, đánh giá độ tin cậy và loại bỏ những phần không cần thiết. Việc này sẽ giúp bé tiết kiệm thời gian, nâng cao chất lượng học tập và biết áp dụng những kiến thức cốt lõi vào quá trình học của mình.
2.4. Kỹ năng tự đánh giá bản thân
Một yếu tố quan trọng tiếp theo để hình thành khả năng tự học là bé cần học cách tự đánh giá bản thân mình. Bé có thể làm điều này bằng cách tự làm những đề cương hoặc bài kiểm tra để đánh giá mức độ ghi nhớ và hiểu bài của mình. Việc này giúp bé xác định được những kiến thức đã nắm vững hoặc những phần cần ôn tập thêm. Tự làm bài kiểm tra thử với thời gian và điều kiện giống với bài kiểm tra thực tế cũng là một cách hữu ích để kiểm tra khả năng áp dụng kiến thức trong phòng thi.
Sau khi làm bài kiểm tra, bé hãy tự mình đánh giá và điều chỉnh phương pháp học tập cho phù hợp. Xác định nguyên nhân vì sao mắc lỗi, có thể do sai sót hoặc nắm kiến thức chưa kĩ hoặc quản lý thời gian chưa hiệu quả. Dựa vào đó, học sinh có thể điều chỉnh phương pháp học tập cho phù hợp, chẳng hạn dành nhiều thời gian hơn cho những môn mình học còn yếu.
Việc tự đánh giá không chỉ giúp bé tự phát hiện ra điểm mạnh, điểm yếu của mình mà còn là động lực thúc đẩy bé tự giác học tập.
2.5. Sử dụng công nghệ để học tập
Trong xu hướng học tập hiện đại, sử dụng công nghệ để học tập là một việc tất yếu mà học sinh có thể làm để vận dụng tài nguyên xung quanh mình. Các ứng dụng học tập ra đời như Quizlet, Dounglingo giúp các bé có thể học tập một cách linh hoạt theo hướng cá nhân hóa. Các bài tập thực hành, kiểm tra thử trên ứng dụng này giúp học sinh hệ thống hóa kiến thức một cách hiệu quả và thú vị.
Các video trên của các thầy cô uy tín trên Youtube hay các trang web học trực tuyển như Hocmai.vn, Moon.vn cũng là một sự lựa chọn sáng suốt. Những bài giảng từ các thầy cô hàng đầu cả nước sẽ giúp học sinh hiểu sâu hơn về những chủ đề phức tạp, mở rộng kiến thức ngoài sách giáo khoa và nắm vững các kiến thức cơ bản.
Tham gia các diễn đàn học tập trực tuyến hoặc các nhóm học tập trên mạng xã hội cũng là phương tiện hữu ích để trao đổi học tập giữa các học sinh với nhau. Nếu biết sử dụng đúng cách thì tài nguyên công nghệ sẽ trở thành một công cụ vô cùng hữu dụng trong hành trình hình thành khả năng tự học của bé.
- Vai trò của ba mẹ trong việc hỗ trợ con tự học
3.1. Tạo môi trường học tập thuận lợi
Dù bé đã ở độ tuổi cấp 3, có đủ khả năng để tự quyết định mọi việc liên quan đến việc học tập của mình nhưng vai trò hỗ trợ từ ba mẹ chưa bao giờ là không cần thiết. Ba mẹ hãy giúp con tạo ra một môi trường học tập thuận lợi bằng cách hỗ trợ thiết lập không gian học tập yên tĩnh và đầy đủ ánh sáng. Không gian học tập của bé cần tránh xa những nơi ồn ào có tiếng ồn phân tâm như TV, điện thoại, các hoạt động sinh hoạt của gia đình.
Đảm bảo rằng không gian này được trang bị đầy đủ bàn ghế, ánh sáng và bố trí hợp lý để có thể tập trung cao độ trong quá trình học tập. Ánh sáng tự nhiên là tốt nhất, nhưng nếu không thể, một chiếc đèn bàn có ánh sáng hoặc vàng nhạt cũng có thể tạo ra không gian học tập dễ chịu và bảo vệ mắt.
3.2. Khuyến khích và động viên con
Đây là việc mà bất cứ ba mẹ nào cũng nên làm để con tự tin vào khả năng của mình và duy trì thói quen tự học. Để khuyến khích bé tự tin vào khả năng của mình, ba mẹ cần thể hiện sự tin tưởng vào con bằng cách lắng nghe và tôn trọng ý kiến của con. Khi con gặp khó khăn, ba mẹ hãy khích lệ con tìm ra hướng giải quyết thay vì ngay lập tức đưa ra giải pháp. Điều này giúp con hình thành tư duy độc lập, tự tin hơn trong việc đối diện với những thử thách mới.
Động viên con duy trì thói quen học tập và công nhận những tiến bộ của con cũng là một phần không thể thiếu. Ba mẹ có thể đồng hành cùng con trong việc thiết lập những mục tiêu học tập, giúp con có những định hướng rõ ràng và mục đích cho việc học của mình. Khi con đạt được những mục tiêu nhỏ, dù là rất nhỏ, ba mẹ đừng ngại việc đưa ra những lời khen để khích lệ con. Sự động viên của ba mẹ không chỉ là động lực cố gắng mà còn giúp bé duy trì thái độ tích cực với việc học.
3.3. Hỗ trợ nhưng đừng can thiệp
Hỗ trợ những không can thiệp quá mức vào việc học và cuộc sống của con là nguyên tắc mà ba mẹ nào cũng cần tuân thủ để con duy trì thói quen tự học nói riêng và những hoạt động trong cuộc sống nói chung. Việc hỗ trợ đúng mức giúp con cảm nhận được sự quan tâm và giúp đỡ của ba mẹ nhưng đồng thời bản thân vẫn phải có trách nhiệm với việc học của mình.
Ba mẹ tuyệt đối không được ép buộc con học theo một cách nhất định, kiểm soát thời gian của con hay thay con giải quyết các vấn đề. Việc can thiệp quá mức có thể gây ra tình trạng bé quá phụ thuộc vào ba mẹ, khiến con mất tự tin và trở nên thụ động với cuộc sống, không chỉ ảnh hưởng đến học tập mà còn đến cả cuộc đời bé sau này. Để làm được điều này đòi hỏi sự tinh tế và tôn trọng con từ phía ba mẹ nên ba mẹ hãy lưu ý điều này nhé!
Tham khảo thêm: Tuyển sinh lớp 10: Tìm hiểu về các ngôi trường cấp 3 nổi tiếng nhất TP.HCM
- Kết luận
Có thể thấy rằng tự học giúp học sinh cải thiện thành tích học tập một cách đáng kể và là kỹ năng quan trọng cho toàn bộ học sinh, đặc biệt là học sinh cấp 3 khi các em phải đối mặt với kỳ thi tốt nghiệp quan trọng trong cuộc đời. Không thể phủ nhận những lợi ích của việc tự học mang lại, giúp hình thành tư duy độc lập, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của bé.
Đã đến lúc bé cần xây dựng cho mình thói quen quan trọng này. Đặc biệt, với sự hỗ trợ từ ba mẹ việc xây dựng thói quen tự học của bé sẽ trở nên dễ dàng và tích cực hơn. Hy vọng bài viết trên đã mang đến thông tin bổ ích cho ba mẹ!
