Nhiều phụ huynh bất ngờ khi con mình vốn thông minh, nhanh nhạy nhưng lại tỏ ra chán nản, thờ ơ với việc học. Bé có thể tiếp thu rất nhanh, ghi nhớ tốt, thậm chí có năng khiếu nổi bật trong một số lĩnh vực, nhưng mỗi lần ngồi vào bàn học lại là một “cuộc chiến”. Đây không phải là tình huống hiếm gặp, và cũng không đồng nghĩa với việc bé thiếu năng lực hay thiếu trách nhiệm. Vấn đề nằm ở chỗ: thông minh là tiềm năng, nhưng chính cảm xúc tích cực và động lực nội tại mới là điều giữ bé gắn bó lâu dài với việc học.
Trên thực tế, nhiều bé thông minh cảm thấy việc học ở trường quá dễ, nhàm chán hoặc thiếu tính thử thách. Một số bé lại học theo kiểu “đối phó” vì không tìm thấy ý nghĩa, hứng thú trong quá trình tiếp thu kiến thức. Nếu cha mẹ chỉ tập trung vào thành tích mà bỏ qua cảm xúc của con, bé dễ sinh tâm lý phản kháng hoặc mất động lực học tập. Con thông minh nhưng lại lười học khiến ba mẹ lo lắng không chỉ về hiện tại mà cả tương lai của bé sau này.
Vậy làm sao để bé yêu thích việc học mỗi ngày, tự giác học mà không cần bị ép buộc? Bài viết dưới đây của eTeacher sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ nguyên nhân sâu xa và gợi ý những phương pháp giúp khơi gợi niềm vui học tập cho bé – đặc biệt là những bé thông minh nhưng chưa thực sự yêu thích việc học.
1. Vì sao bé thông minh nhưng lười học?
1.1. Học không đúng cách học của bé
Mỗi bé có một cách tiếp thu khác nhau, và điều này càng rõ ràng hơn ở những bé thông minh. Một số bé tiếp nhận thông tin tốt qua hình ảnh, một số lại ghi nhớ giỏi khi được vận động hoặc nghe kể chuyện sinh động. Tuy nhiên, chương trình học truyền thống thường thiên về ghi nhớ, làm bài tập giấy và học lý thuyết nặng tính chữ nghĩa – điều này khiến bé nhanh chán và dễ mất hứng thú. Khi không được học theo đúng “ngôn ngữ trí tuệ” của mình, dù thông minh đến đâu, bé cũng khó cảm thấy việc học thú vị.
Vậy làm sao để bé yêu thích việc học trong môi trường như vậy? Câu trả lời nằm ở việc cá nhân hóa phương pháp học: tìm ra điểm mạnh tư duy của bé và áp dụng các cách học phù hợp – như sơ đồ tư duy, học qua trò chơi, hình ảnh, âm thanh hoặc vận động. Khi được học theo cách “thuộc về mình”, bé sẽ phát huy tối đa tiềm năng và dễ dàng gắn bó với việc học hơn.
1.2. Bé thấy học là áp lực, không phải niềm vui
Nhiều bé thông minh không ghét học, mà chỉ đang mệt mỏi với áp lực quanh việc học. Từ việc phải đạt điểm cao, bị so sánh với bạn bè, học thêm ngoài giờ, đến việc ít được chơi, không có thời gian nghỉ ngơi – tất cả đều khiến việc học trở thành một gánh nặng. Với những bé nhạy cảm, điều này càng nghiêm trọng hơn vì bé dễ cảm thấy bị ép buộc, mất tự do. Dần dần, bé không còn thấy học là một hoạt động tích cực mà chỉ xem đó là “nghĩa vụ”.
Vậy làm sao để bé yêu thích việc học trong khi mỗi ngày đều đầy áp lực? Trước tiên, cha mẹ cần thay đổi cách tiếp cận: giảm kỳ vọng điểm số, thay vào đó là khuyến khích sự tiến bộ và niềm vui trong quá trình học. Tạo ra môi trường nhẹ nhàng, nơi bé được học với sự thoải mái sẽ giúp con từng bước lấy lại cảm xúc tích cực với việc học.
1.3. Thiếu kết nối cảm xúc với người dạy hoặc môn học
Bé thông minh không chỉ học bằng trí óc, mà còn học bằng cảm xúc. Khi không có sự kết nối với giáo viên hoặc môn học, bé sẽ cảm thấy nhàm chán, thậm chí thờ ơ. Có thể người dạy quá khô khan, cách giảng thiếu tương tác, hoặc nội dung học quá xa rời thực tế khiến bé không cảm thấy hứng thú. Đặc biệt với các môn học mang tính lý thuyết cao như Văn, Sử, Địa… nếu không được “kể” một cách hấp dẫn, bé dễ mất kết nối và không tìm thấy ý nghĩa.
Vậy làm sao để bé yêu thích việc học khi cảm xúc không được đánh thức? Câu trả lời là: tạo cầu nối giữa kiến thức và cuộc sống, giữa bé và người truyền đạt. Cha mẹ có thể chủ động gợi mở, kể chuyện, liên hệ bài học với tình huống quen thuộc hoặc lựa chọn gia sư, giáo viên biết cách tạo cảm xúc tích cực cho bé. Một khi bé thấy vui, hiểu vì sao mình học, sự yêu thích sẽ tự nhiên xuất hiện.
1.4. Thiếu mục tiêu hoặc khen thưởng phù hợp
Không ít bé thông minh mất động lực học chỉ vì… không biết mình học để làm gì. Khi mục tiêu học tập chỉ dừng lại ở “làm bài cho xong” hay “được điểm cao để bố mẹ vui”, bé sẽ học trong trạng thái thụ động, không cảm thấy việc học là của chính mình. Bên cạnh đó, nếu những nỗ lực nhỏ của bé không được ghi nhận, bé sẽ dần mất hứng thú và cho rằng cố gắng là vô ích.
Vậy làm sao để bé yêu thích việc học khi thiếu cả mục tiêu lẫn sự công nhận? Phụ huynh nên giúp bé xác định những mục tiêu cụ thể, vừa sức – như hiểu được một bài Toán khó, học xong một cuốn sách yêu thích, hay ứng dụng được kiến thức vào cuộc sống. Đồng thời, hãy khen ngợi đúng lúc, công nhận quá trình hơn là kết quả. Khi cảm thấy được dẫn dắt và ghi nhận, bé sẽ chủ động hơn, và tình yêu học tập sẽ đến một cách tự nhiên.
2. Làm sao để bé yêu thích việc học mỗi ngày?
2.1. Tạo môi trường học tập tích cực, không áp lực
Để bé yêu thích việc học mỗi ngày, điều đầu tiên cha mẹ cần làm là tạo ra một môi trường học tập tích cực và không áp lực. Bé sẽ không thể tiếp thu hiệu quả nếu luôn sống trong cảm giác bị so sánh, bị giục giã hoặc phải học chỉ để làm hài lòng người lớn. Thay vì nhắc nhở “Sao con không giỏi như bạn A?”, phụ huynh nên ghi nhận nỗ lực riêng của bé và khuyến khích bé vượt qua chính mình mỗi ngày.
Không khí học tập tại nhà nên nhẹ nhàng, khuyến khích, xen kẽ thời gian học và chơi hợp lý. Học không nên là “nghĩa vụ”, mà là hoạt động thú vị và đáng chờ đợi. Khi bé được là chính mình, được sai và được học lại mà không bị trách móc, việc học sẽ trở nên thoải mái và dễ tiếp nhận hơn rất nhiều. Một môi trường tích cực chính là nền tảng đầu tiên để trả lời cho câu hỏi làm sao để bé yêu thích việc học một cách tự nhiên và bền vững.
2.2. Chọn phương pháp học phù hợp với trí thông minh của bé
Mỗi bé có một kiểu thông minh nổi trội riêng – có bé giỏi ngôn ngữ, bé lại mạnh về logic, vận động, hay nghệ thuật. Việc áp dụng một phương pháp học đồng đều cho mọi bé sẽ khiến nhiều trẻ cảm thấy không phù hợp, dẫn đến mất hứng thú. Để giúp bé yêu việc học mỗi ngày, cha mẹ nên tìm hiểu xem con mình thuộc kiểu trí thông minh nào theo thuyết đa trí tuệ của Howard Gardner, từ đó lựa chọn phương pháp học phù hợp.
Ví dụ, bé có trí thông minh hình ảnh sẽ học tốt qua sơ đồ tư duy, tranh vẽ; bé yêu vận động có thể vừa học vừa chơi với các trò tương tác. Khi phương pháp học “vừa vặn” với cách bé tiếp thu tự nhiên, bé sẽ cảm thấy việc học dễ hơn, vui hơn và chủ động hơn. Đây là một trong những cách hiệu quả nhất để trả lời câu hỏi làm sao để bé yêu thích việc học lâu dài mà không cần phải thúc ép.
2.3. Biến việc học thành trò chơi hoặc thử thách nhỏ
Với trẻ em, chơi là cách học tự nhiên nhất. Vì vậy, một trong những cách hiệu quả để bé yêu việc học là biến những bài học khô khan thành trò chơi hoặc thử thách thú vị. Thay vì ngồi làm bài tập theo kiểu truyền thống, bé có thể học Toán qua trò chơi xếp hình logic, học Từ vựng bằng flashcard minh họa, hoặc luyện phản xạ tiếng Anh qua ứng dụng tương tác.
Bố mẹ có thể thiết kế các “nhiệm vụ học tập” như một trò chơi phiêu lưu, trong đó bé được giao các thử thách nhỏ mỗi ngày, hoàn thành xong sẽ được thưởng một “phần quà tinh thần” như lời khen, thời gian chơi thêm hoặc sticker đáng yêu. Việc học khi trở thành niềm vui sẽ kích thích trí tò mò, tư duy sáng tạo và sự chủ động của bé. Đây cũng là cách đơn giản nhưng hiệu quả để giải quyết câu hỏi làm sao để bé yêu thích việc học từ trong chính trải nghiệm mỗi ngày.
2.4. Đồng hành cùng con thay vì kiểm soát
Một trong những lý do khiến bé không thích học là cảm giác bị kiểm soát quá mức. Khi cha mẹ liên tục giám sát, ra lệnh, hoặc chỉ trích, bé dễ phản ứng tiêu cực, dẫn đến tâm lý “học cho xong” hoặc thậm chí chống đối. Ngược lại, nếu phụ huynh đóng vai trò là người đồng hành, lắng nghe và khích lệ, bé sẽ cảm thấy được thấu hiểu và tin tưởng hơn. Việc học lúc này không còn là áp lực mà trở thành hành trình cả gia đình cùng trải nghiệm.
Thay vì hỏi “Con học bài chưa?”, hãy thử hỏi “Hôm nay con học được điều gì thú vị?” để gợi mở cảm xúc tích cực. Khi bé gặp khó, hãy ở bên hướng dẫn thay vì trách móc. Đôi khi, chỉ cần 10–15 phút ngồi học cùng con với thái độ vui vẻ cũng đủ làm bé thay đổi suy nghĩ về việc học. Sự đồng hành nhẹ nhàng nhưng đều đặn chính là chìa khóa để trả lời câu hỏi làm sao để bé yêu thích việc học và phát triển thói quen học tập bền vững.
2.5. Tìm người đồng hành có thể truyền cảm hứng học tập
Không phải lúc nào cha mẹ cũng là người truyền cảm hứng tốt nhất trong việc học. Với những bé thông minh nhưng dễ chán, việc gặp đúng người “khơi lửa” có thể thay đổi hoàn toàn thái độ học tập. Một gia sư trẻ trung, năng động, hoặc một thầy cô có cách dạy sáng tạo, biết kể chuyện, biết kết nối cảm xúc sẽ khiến bé mong chờ mỗi buổi học như một cuộc phiêu lưu khám phá.
Ngoài ra, bé cũng có thể được truyền cảm hứng từ anh chị lớn, bạn bè học giỏi hoặc những người thật việc thật mà bé ngưỡng mộ. Việc nghe câu chuyện vượt khó, hành trình học tập thú vị của người khác sẽ giúp bé tự hình thành động lực học từ bên trong. Việc chọn đúng người đồng hành phù hợp không chỉ giúp bé học tốt hơn mà còn nuôi dưỡng tình yêu học tập lâu dài – câu trả lời rõ ràng nhất cho câu hỏi làm sao để bé yêu thích việc học từ chính nội lực của mình.
Tham khảo thêm: Bé mất động lực học? Cách gia sư giúp khơi lại cảm hứng học tập cho bé
3. Kết luận
Không thể phủ nhận rằng trí thông minh là một lợi thế lớn đối với trẻ trong hành trình học tập. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào trí thông minh mà thiếu đi cảm xúc tích cực và động lực nội tại, bé sẽ khó duy trì niềm đam mê với việc học lâu dài.
Thực tế cho thấy, nhiều bé thông minh nhưng lại không thích học vì môi trường học chưa phù hợp, phương pháp chưa “vừa vặn”, hoặc đơn giản là chưa từng được cảm nhận niềm vui thật sự trong việc học. Vậy nên, thay vì chỉ lo con “học đủ” hay “học giỏi”, điều quan trọng hơn cả là giúp con yêu thích việc học mỗi ngày.
Để làm được điều đó, phụ huynh và người dạy đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền tảng cảm xúc tích cực và giúp bé yêu thích việc học. Một cái nhìn cảm thông, một lời khen đúng lúc, một hoạt động học tập được thiết kế vui vẻ… tất cả những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại có sức mạnh to lớn trong việc định hình thái độ học tập tích cực của trẻ.
Cha mẹ nên đồng hành cùng con bằng sự kiên nhẫn, thấu hiểu và linh hoạt. Hãy quan sát xem con học tốt nhất theo cách nào, yêu thích điều gì, và dễ chán ở điểm nào – từ đó điều chỉnh lộ trình học phù hợp hơn với tính cách và trí thông minh riêng của bé.
Đặc biệt, thay vì đặt nặng thành tích, phụ huynh nên khơi gợi cảm giác hứng thú và sự tự chủ trong học tập. Khi bé cảm thấy việc học là của chính mình, là cơ hội để khám phá thế giới, thử thách bản thân và thậm chí là một “trò chơi thú vị”, con sẽ chủ động hơn, tò mò hơn và từ đó học tốt hơn mà không cần bị nhắc nhở. Những trải nghiệm học tập tích cực trong những năm đầu đời sẽ trở thành nền móng vững chắc để con phát triển toàn diện – không chỉ về trí tuệ mà còn cả cảm xúc, tư duy và nhân cách.
Cuối cùng, hãy luôn ghi nhớ: Đừng ép bé học – hãy giúp bé khám phá niềm vui từ việc học, mỗi ngày một chút. Một đứa trẻ thông minh có thể tiến xa, nhưng một đứa trẻ thông minh và biết yêu việc học sẽ còn tiến xa hơn rất nhiều. Và hành trình nuôi dưỡng tình yêu học tập ấy bắt đầu từ chính sự đồng hành, yêu thương và thấu hiểu của người lớn – hôm nay.
